تمکین چیست؟

 در قانون موضوع تمکین از مهمترین تکالیفی است که قانونگذار بر عهده زن گذاشته است

تمکین چیست؟– زمانی که زن و شوهر به صورت رسمی و صحیح و عقد یکدیگر درآمدند و صیغه عقد نکاح جاری شد یکسری حقوق و تکالیف برعهده ی آنان خواهد بود.

برخی از حقوق و تکالیفی که بر عهده زن و شوهر میباشد مالی بوده (مهریه ، نفقه )

و برخی دیگر از این تکالیف غیر مالی می باشد.( حسن معاشرت ، برقراری رابطه جنسی ، یاری کردن یکدیگر و…)

قانون مدنی نیز در برخی از مواد قانونی به این حقوق و تکالیف توجه نموده است (از جمله مواد ۱۱۰۲ و ۱۱۰۸)

در ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی آمده است« هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود »

واقعیت این است که حقوق و تکالیف غیرمالی مشترک زوجین در واقع تضمین کننده خوشبختی و بقای خانواده می باشد.

گذشت ، وفاداری ، حسن اخلاق ،کاهش تنش ،کاهش نزاع و مجادله و برقراری صمیمیت ، از جمله تکالیفی هستند که موجب قوام و استحکام پایه‌های زندگی مشترک یک زوج  می گردند.

در قانون رابطه خاصی میان آثار غیر مالی و مالی نکاح برقرار است و عدم انجام هر یک از آنها می تواند برای ادای تکلیف دیگر موثر باشد.

به طور کلی آثار ناشی از نکاح به دو دسته اصلی تقسیم می شوند :

1- آثار غیر مالی :

آثار غیر مالی ممکن است  به دو شکل بروز  یابند. برخی از آنان تکالیفی هستند که بطور مشترک برعهده زن و شوهر می باشد مانند خوش اخلاقی، وفاداری ،کمک به یکدیگر و برخی نیز تکالیف اختصاصی هستند مانند تمکین، حق تعیین محل سکونت ،ریاست شوهر بر خانواده ، اشتغال زن

2- آثار مالی ناشی از نکاح

عبارتند : از نفقه ، مهریه

بیشتر بخوانید: عدم تمکین زن 

تمکین چیست؟

در قانون موضوع تمکین از مهمترین تکالیفی است که قانونگذار بر عهده زن گذاشته است.

هرچند قانونگذار این تکلیف را به طور خاص به زنان اختصاص داده است لیکن در ادامه خواهیم دید که شوهر نیز در بسیاری از اوقات دارای یک سری تکالیف  می باشد که در صورت بروز اختلاف ، قطعاً مراجع قضایی به دلیل عدم توجه به این تکالیف از آنان بازخواست خواهد نمود.

تمکین دارای دو مفهوم عام و خاص است .

مفهوم خاص آن این است که زن برقراری رابطه جنسی با شوهر خود را به صورت متعارف بپذیرد و از نزدیکی جنسی با شوهر خود امتناع نورزد.

نکته:

البته مواردی هستند که عذر موجه محسوب شده و از این قاعده مستثنی هستند و در این اوقات عملا” رابطه جنسی میسر نیست (دوران قاعدگی و یا بیماری و…)

همانگونه که گفته شد هر چند قانونگذار واژه تمکین را از جمله تکالیف زن دانسته ، لیکن واقعیت این است که بسیاری از پرونده های جاری در محاکم قضایی به دلیل عدم توجه شوهر به خواسته های جنسی همسران خود می باشد لذا همانگونه که زن می بایست به خواسته های جنسی متعارف شوهر توجه داشته باشد، مرد نیز می بایست متقابلا” به تمایلات جنسی متعارف زوجه توجه داشته باشد .

مفهوم عام تمکین

تمکین یک معنای عام نیز دارد و آن این است که زن دارای وظایف خاص نسبت به شوهر خویش است برخی از این وظایف عبارتند از از رفت و آمد زن درخارج از منزل با اطلاع همسرش باشد ،ریاست مرد را بر خانواده بپذیرد و به طور کلی چنانچه در اداره امور زندگی و یا تربیت فرزندان و دیگر موضوعات پیش رو ، نظر شوهر خلاف قانون و یا غیر متعارف نبود زن می بایست از نظر شوهرش متابعت نماید.

 نشوز چیست؟

در مقابل تمکین ، واژه «نشوز» قرار گرفته است .

به عبارت دیگر در حقوق به عدم تمکین  نشوز می گویند

و زنی که به تکالیف خود در حیطه تمکین عمل نکند « ناشزه» نامیده می شود.

این واژه در اصطلاح حقوقی شامل نافرمانی هر یک از زوجین می باشد. در مبانی دین اسلام به هر گونه نافرمانی و بی‌توجهی به وظایف زناشویی از طرف هر یک از زوجین نشوز اطلاق می گردد و مطلقاً این تکلیف را بر عهده زوجه گذاشته نشده است.

برابر بررسی های به عمل آمده در پرونده های جاری در محاکمه قضایی و دادگاههای خانواده پیرامون ناشزه بودن بیشترین مورد دادخواست ها ی تنظیمی پیرامون این موضوع است که زن بدون هیچ گونه عذر موجهی خانه را ترک نموده است.

دراین صورت مرد می‌تواند به مراجع قضایی مراجعه نموده و از دادگاه خانواده بخواهد که زنش را به تمکین ملزم نماید. و زن نیز در زمان ناشزه بودن نمی تواند از زوجه نفقه خود را مطالبه نماید.(ماده 1108 قانون مدنی)

اگر زنی دعوای الزام به پرداخت نفقه را در دادگاه مطرح نماید

و همسر وی نیز متقابلاً دعوای عدم تمکین را بر علیه زن اقامه نماید و بتواند ناشزه بودن وی را ثابت  نماید

نفقه به زن تعلق نمی گیرد و دعوای او رد می شود.

نکته:

الف-در دعاوی تمکین ، مرد باید عدم تمکین را ثابت نماید و زن لازم نیست دلیلی بر تمکین بیاورد.

ب-همچنین در دعوای نفقه که زن اقامه نموده است شوهرش می بایست پرداخت نفقه را اثبات کند

زیرا که اصل بر این است که نفقه از جانب مرد به زن داده نشده است و مرد باید با دلیل و مدرک ثابت نماید که نفقه را پرداخت نموده است.

 صفر تا صد نفقه زن……..بیشتر بخوانید

دعوای الزام به تمکین به چه صورت مطرح می گردد؟

در صورتی که زن بنا به هر علتی از شوهر خود تمکین (عام یا خاص) ننماید، در این صورت شوهرش می تواند دادخواست الزام زن به تمکین را از طریق مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک  قضایی ثبت نماید.

بعد از ثبت دادخواست ، پرونده از طریق دفتر خدمات الکتونیک  قضایی به دادگاه خانواده محل اقامت زن ارجاع می گردد.

نکته:

1-اصلح است قبل از ثبت دادخواست الزام به تمکین، اظهارنامه ای با موضوع تمکین زوجه و بازگشت او به منزل، تنظیم و ارسال گردد.

2 – بعد از ارجاع پرونده به دادگاه خانواده، پرونده به یکی از شعب ارسال می شود و بعد از آن وقت رسیدگی تعیین می شود و به طرفین ابلاغ می گردد.

3 – در جلسه رسیدگی، مرد مکلف است که اثبات نماید منزل و اسباب و اثاثیه ای متناسب با شئونات زن تهیه نموده  و هیچگونه خطری زن را تهدید نمی کند.

4 – در ادامه قاضی دادگاه کارشناس رسمی دادگستری را موظف می نماید تا شرایط موجود را بررسی نماید و نظر خود را اعلام کند.

5 – در صورتی که ادعای مرد ثابت شود حکم  الزام زن به تمکین صادر می گردد

و پس از قطعیت رای ، مرد می تواند از دادگاه بدوی تقاضای صدور اجراییه را بنماید و با ارسال پرونده به اجرای احکام، حکم اجرا گردد.

نکته :

به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی نمی توان با توسل به زور یا تهدید زن را به خانه شوهر برگرداند. در این شرایط زن، ناشزه است و مستحق نفقه نمی باشد.

در چه مواردی زن میتواند از شوهر خود تمکین نکند؟

موارد زیر عذرهای موجهی می باشند که زن مجاز به عدم تمکین است:

الف –  موارد غیر مالی موجه بودن عدم تمکین:

1-بیماري شوهر

اصولاً بیماري زوج موجب جواز عدم تمکین زن نمی شود و زن باید جز در صورت وجود شرایط خاص، از مرد تمکین نماید.

یکی از این موارد، در صورتی است که شوهر به یکی از امراض خطرناك واگیردار مبتلا باشد،

در این صورت زن می تواند تا حدودي که از سرایت آن بیماري مصون بماند، از شوهر دوري نماید.

2-بیماري و ناتوانی زن

برخی از  بیماريها در زن نیز می تواند جوازی براي امتناع وي از تمکین خاص و گاهی فراتر از آن گردد.

یکی از این موارد زمانی است که به علت وجود برخی عیوب در اندام تناسلی زن، امکان نزدیکی با وي براي شوهر وجود ندارد، مانند حالت رتق و قرن

جهت مشاوره با وکیل  کلیک کنید

3-احتراز از محرمات

یکی از مواردي که به عنوان مانعی مشروع براي امتناع از تمکین خاص مطرح میگردد،

آن است که شرعا، وقوع نزدیکی و حتی گاهی سایر التذاذات جنسی بین زن و شوهر، حرام است. این موارد شامل حیض، نفاس و احرام میگردد.

ب-موارد مالی موجه بودن عدم تمکین:

1-ضرورت تأمین معاش

همانگونه که همه آگاهیم یکی از مهمترین مصادیق تمکین مرد نسبت به زن خود، تأمین مخارج روزمره زندگی او است

و چنانچه از این تکلیف  بدون عذر امتناع نماید، این کار مرد نشوز محسوب می گردد.

نظر فقها

فقها معتقدند در صورتی که زن نسبت به شوهر تمکین داشته باشد،

لیکن مرد به وظیفه ي خود در مورد نفقه عمل ننماید، براي زوجه چند راهکار وجود دارد،

1 – زن می تواند به محاکم قضایی رجوع نموده و شوهر را به اداي حقوق خویش مجبور  نماید.

2 – دادگاه نیز می تواند مرد را مجبور به پرداخت نفقه نموده و حتی گاهی می تواند اموال شوهر را براي تأمین نفقه همسرش بفروشد.

3 –  شخصاً براي تامین مخارج زندگی خود تلاش نموده و به کسب و کار مشغول شود و با انجام کارهایی که توانایی انجام دادن آنها را دارد براي تأمین مخارج خودش اقدام نماید.

فقها معتقدند در صورتی که زن به علت خودداری شوهر از پرداخت نفقه، مجبور به تهیه معاش خود شود،

در زمان تلاش براي امرار معاش، تمکین  از شوهر برایش واجب نمی باشد.

2-حق حبس

حق حبس یعنی اینکه زن باکره میتواند در دفاع از الزام به تمکین خود درخواست نماید تا وقتی که شوهر او تمام مهریه او را پرداخت نکند، موظف به تمکین از شوهرش نمی باشد.

پرسش‌های حقوقی شما

شما نیز می توانید پرسش های حقوقی خود را با مشاوران ما مطرح کنید

نوشته های پیشین:

نحوه تشخیص اصالت سند تک برگ

پیگیری صدور سند برای املاک فاقد سند

انواع استعلام سند مالکیت و نحوه انجام آن