امروزه به علت نوسانات بسیار زیاد قیمت ارزهای خارجی مردم بیش از پیش به صرافی‌ها مراجعه می‌کنند و معاملات زیادی انجام می‌دهند. در این معاملات احتمال اینکه تخلف یا مشکلی از طرف صرافی رخ بدهد وجود دارد و ما در این مقاله قصد داریم نحوۀ شکایت از صرافی‌ها در صورت بروز مشکلات احتمالی را بیان کنیم.
صرافی چیست
قبل از آنکه به کارشکنی‌های احتمالی در صرافی بپردازیم لازم است تعریف درستی از صرافی در ذهنمان داشته باشیم. صرافی حرفه‌ای است که موظف است واحد پولی کشوری را به واحد پولی کشوری دیگر با نرخ روز تبدیل کند. معنای لغوی صرافی داد و ستد است. در صرافی شمش ، سکه ، حواله ارزهای خارجی و… زیر نظر بانک مرکزی ایران خرید و فروش می‌شود. گفتنی است که مبنای تعیین نرخ ارزهای خارجی برعهدۀ بانک مرکزی است و این نرخ‌های تعیین شده به صورت روزانه به صرافی‌ها اعلام می‌شود. هر صرافی موظف است نرخ‌های اعلام شده را روی تابلو در برابر دید مشتریان قرار دهد.
انواع صرافی
به طور کلی با توجه به نحوۀ فعالیت صرافی‌ها می‌توان آن‌ها را به دو دسته تقسیم کرد:
1. صرافی‌هایی که به صورت نقدی نقره، ارز و طلا را خرید و فروش می‌کنند.
2. صرافی‌هایی که با مجوز بانک مرکزی علاوه‌بر خرید و فروش نقره و طلا و ارز عمل انتقال ارز را هم انجام می‌دهند.
تفاوت صرافی آنلاین و صرافی فیزیکی چیست؟
در صورتی که صرافی آنلاین باشد می‌تواند هم ارز را به صورت فیزیکی خرید و فروش کند و هم در مبادلات الکترونیکی شرکت کند اما در صرافی فیزیکی امکان معاملات الکترونیکی وجود ندارد.
حوزۀ اختیارات صرافی
هر صرافی مطابق با ضوابط موجود می‌تواند به این فعالیت‌ها بپردازد:
1. صرافی می‌تواند به دستور هر کدام از بانک‌های دارای مجوز ارزی به انتقال ارز بپردازد.
2. صرافی می‌تواند ارز حاصل از صادرات کالاهای غیرنفتی را از صادرکنندگان بخرد.
3. صرافی می‌تواند ارز خریداری شده را از طریق سیستم بانکی به متقاضیان بفروشد.
4. در صورتی که محدودیتی ایجاد شد صرافی می‌تواند به جای خرید و فروش اسکناس به صورت فیزیکی از سیستم‌های بانکی استفاده کند.
5. صرافی در صورتی که ثبت سفارش و ثبت خدمت انجام دهد می‌تواند ارز مورد نیاز برای واردات کالا را تأمین کند و به این طریق به کشور خدمت کند.
6. صرافی می‌تواند از طریق سیستم بانکی یا صرافی‌های مجاز با تقاضای بانک عامل انتقال ارز انجام دهد.
چطور از صرافی‌ها شکایت کنیم؟
درست است که با توجه به حوزۀ اختیارات صرافی‌ها همۀ فعالیت‌ها در نگاه اول صرفاً به منظور ارائۀ خدمات به متقاضیان است اما مطابق با قانون تجارت صرافی عملی کاملاً تجاری است. در واقع آنچه پایه و اساس صرافی است تجارت و سود و منفعت است. طبیعی است که وقتی پای سود و منفعت به کاری باز شود احتمال کارشکنی و تخلف و حتی وقوع تخلفات وسیع نیز وجود دارد.
از این رو قصد داریم روش‌های شکایت از تخلفات صرافی را بررسی کنیم.
روش اول: شکایت از طریق بانک مرکزی
نقش بانک مرکزی بیشتر تعیین قوانین و ضوابط صرافان است و به صورت غیرمستقیم بر عملکرد آن‌ها نظارت دارد. با این حال در صورتی که تخلفی صورت بگیرد حتماً پیگیری خواهد کرد. سامانۀ ارتباط مردمی بانک مرکزی هم به همین منظور تهیه شده است. افراد در صورت مواجه شدن با مشکل در صرافی می‌توانند از این طریق شکایت خود را ثبت کنند. این سامانه برای تمامی مشکلاتی است که در بانک یا صرافی برای افراد اتفاق می‌افتد.
نحوۀ شکایت به این صورت است که وارد سایت بانک مرکزی به آدرس https://www.cbi.ir می‌شوید و در قسمت ثبت شکایت و درخواست، شکایتتان را ثبت می‌کند. سپس می‌توانید با کد رهگیری صادر شده توسط سایت، از روند رسیدگی آگاه شوید. نکتۀ مهم این است که اگر شکایت شما در مراجع قضایی در جریان باشد، امکان ثبت و گزارش تخلفات صرافی را در سامانه بازرس بانک مرکزی نخواهید داشت.
روش دوم: شکایت از طریق کانون صرافان
کانون صرافان این اجازه را دارد که نحوۀ عملکرد اعضاء را بازرسی کرده و به شکایات واصله رسیدگی کند. افراد در صورت داشتن شکایت از صرافی می‌توانند با به همراه داشتن مستندات به کانون صرافان مراجعه کنند. در آنجا کمیتۀ داوری موضوع را بررسی می‌کند و طی دو هفته به شکایت رسیدگی می‌کند و سپس نتیجه را اعلام می‌کند. می‌توان به صورت همزمان هم در کانون صرافان و هم در بانک مرکزی شکایت را ثبت کرد.
روش سوم: شکایت از طریق سازمان تعزیرات حکومتی
یکی از زیرمجموعه‌های وزارت دادگستری سازمان تعزیرات حکومتی است که مطابق قانون موظف است در صورت بروز تخلف صرافان به پیگیری مسئله بپردازد. از جمله مواردی که سازمان تعزیرات حکومتی می‌تواند به آن‌ها ورود کند عبارتند از: احتکار، عرضۀ خارج از شبکه، اجرایی نکردن ضوابط قیمت‌گذاری، اخفاء و امتناع از عرضۀ کالا و… .
مراحل شکایت از طریق سازمان تعزیرات به این صورت است که شاکی می‌بایست مستندات را ارائه کند و همچنین طرف شکایت خود را تعیین و مکتوب کرده و برای سازمان تعزیرات ارسال کند. در صورتی که تخلفات ساده باشند می‌توان از طریق تماس تلفنی شکایت خود را به سازمان تعزیرات اعلام کرد.
روش چهارم: شکایت از طریق دادگستری
گفتنی است که سازمان تعزیرات حکومتی مجمع قضایی نیست و برای اقدام قضایی در مواجهه با وقوع جرم صرافی می‌بایست با ارائۀ اسناد برای ثبت شکایت به دادسرا مراجعه کرد. به این منظور همچنین می‌توان به یکی از شعب دفاتر خدمات قضایی نیز مراجعه کرد.
پس از آنکه شکواییه ثبت شد، مراحل قضایی آن طی می‌شود که این مراحل عبارتند از: ابلاغیه، جلسه رسیدگی، صدور حکم بدوی، امکان تجدید نظرخواهی، صدور رأی نهایی و اجرای حکم توسط دایرۀ اجرای احکام مطابق قانون.
چطور از کلاهبرداری احتمالی صراف جلوگیری کنیم؟
برای اینکه بتوانید از بروز هرگونه تخلف از جانب صرافی‌ها جلوگیری کنید باید به سه نکتۀ مهم دقت کنید. این سه نکته به شرح ذیل هستند:
1. مطمئن شوید در صرافی قانونی مشغول معامله هستید. این مسئله باعث می‌شود اطمینان داشته باشید که آن صرافی زیر نظر بانک مرکزی است.
2. قیمت ارز را بدانید. نرخ ارز روزانه توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود و می‌توانید با مراجعه به سایت بانک مرکزی از آن آگاه باشید و اجازۀ سوءاستفادۀ احتمالی را به صراف ندهید.
3. هنگام انجام معاملات رسید معتبر دریافت کنید. این کار باعث می‌شود اسناد معتبری در دست داشته باشید و از قانونی بودن آن معاملات مطمئن باشید.
