بررسی صیغه ازدواج موقت
ازدواج امری پسندیده و سفارش شده در اسلام است که میتواند به صورت عقد دائم یا عقد موقت باشد. برخلاف تصور عمومی که ازدواج موقت را امری زشت می پندارد، این ازدواج، ازدواجی قانونی و شرعی می باشد که قواعد مربوط به آن در اسلام و همچنین قانون مدنی ایران بیان گردیده است ؛ گروه حقوقی البرز در این مقاله قصد دارد تمام آنچه را که ممکن است درباره صیغه ازدواج موقت برایتان سوال باشد را پاسخ دهد، با ما همراه باشید.
ازدواج موقت چیست ؟
ازدواج موقت، ازدواجی است که در آن مدت و مهریه معینی تعیین می‌شود ، یعنی برای آن انقضایی در نظر گرفته می شود و این مدت در هر مورد و با توجه به توافق طرفین میتواند متفاوت باشد. ممکن است ازدواج بین دو نفر برای یک روز باشد و برای دو نفر دیگر این مدت نود و نه سال در نظر گرفته شده باشد. ازدواج موقت نام‌های دیگری نیز دارد مانند متعه، نکاح منقطعه و صیغه. البته کلمه صیغه بیشتر بین عموم رواج دارد اما در قانون از این کلمه برای بیان این ازدواج استفاده نگردیده است و بیشتر لفظ نکاح منقطعه به کار رفته است.
شرایط صیغه ازدواج موقت
- در اسلام ازدواج چه دائم باشد و چه موقت حتماً باید با رضایت طرفین (زن و مرد) باشد.
- در ازدواج موقت نوشتن و شاهد گرفتن لازم نیست و فقط رضایت طرفین و خواندن صیغه کافی است.
- خود زن و مرد می‌توانند صیغه عقد موقت را بخوانندو ابتدا باید مدت عقد و میزان مهر را معین کنند و بعد صیغه عقد را بخوانند که در ادامه به صورت دقیق به این موضوع پرداخته ایم.
- زن در زمان اجرای عقد موقت، نباید در نکاح کس دیگری باشد ( همسر شخص دیگری نباشد )
- دختری که به حد بلوغ رسیده و رشیده است؛ یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد اگر بخواهد شوهر کند چنانچه باکره باشد باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد.
- زنی که باکره نباشد در صورتی که بکارتش به وسیله شوهر کردن از بین رفته باشد اجازه پدر و جد لازم نیست.
- شخصی که صیغه را می خواند باید بالغ و عاقل باشد.
- زن زمانی که می خواهد به عقد مردی در آید، اگر قبلا در عقد دیگری بوده و طلاق گرفته یا مدت عقد موقت به سر آمده، مدت عده خود را نیز گذرانده باشد.
- زن زمانی که در عقد دیگری بوده، با مردی که قصد دارد در آینده با او ازدواج کند، زنا نکرده باشد؛ زیرا اگر مرد زنا با زن شوهردار انجام دهد برای همیشه آن زن بر او حرام می شود.
موارد الزامی قبل از جاری ساختن صیغه ازدواج موقت
مشخص کردن مقدار مهریه
مشخص کردن مقدار مهریه، قبل از جاری شدن صیغه ازدواج موقت ، به صحیح برگزار کردن این نوع ازدواج کمک شایانی می‌کند و لازم است که مهریه حتی به مقدار اندک برای داماد مشخص شود. نکته مهمی که در این میان وجود دارد این است که مقدار مهریه باید به ریال بیان شود، حتی اگر مهریه، کالای ناچیزی مشخص و تعیین شود، باید رقم ریالی کالا یا خدمات در محضر مشخص و بیان شود تا جای هیچ شک و شبهه ای باقی نماند.
مشخص کردن مدت
در صیغه ازدواج موقت ، باید مدت زمان محرمیت برای زوجین توسط عاقد مشخص شود که مدت زمان میتواند از یک ساعت تا چند سال متغیر باشد. ولی گفتن عبارات مجهول، درست و قانونی نبوده و باید تحت هر شرایطی، مدت زمان، کاملا” دقیق بیان شود زیرا در این ازدواج عدم تعیین کامل مدت سبب باطل بودن عقد است.
اجازه و اذن پدر یا جد پدری
اجازه و اذن پدر یا پدربزرگ پدری، مهم‌ترین شرط برای صیغه ازدواج موقت دختر باکره محسوب می شود و اجازه مادر در این مورد نقشی اساسی ایفا نمی‌کند.
روش‌های قرائت صیغه عقد موقت
- روش اول: روشی است که زوجین نزد شخص ثالث میروند و وی عقد آنها را جاری می سازد. او برای این امر بایستی از هر دو طرف وکالت داشته باشد و پس از اخذ وکالت صیغه را جاری نماید. برای توضیح این قسمت ۲ نام فرضی در نظر می گیریم، مثل مریم و رضا.
وقتی عاقد شخص ثالث است ابتدا باید با وکالت از زوجه بگوید: زوجت موکلتی (مریم) موکلی (رضا) فی المدة المعلومه علي مهرالمعلوم. به این معنی که موکل خود مریم را با تعیین مهریه معین در مدت معینی به ازدواج رضا درآوردم و پس از گفتن عبارت بالا، از طرف زوج بگوید: قبلت التزویج لموکلی(رضا). با این معنی که به وکالت از طرف موکلم رضا ، این ازدواج را قبول نمودم. - روش دوم: برای خواندن صیغه ازدواج موقت آن است که زوجین خود عاقد ازدواج باشند یعنی زوج و زوجه خود صیغه ازدواج را بیان نمایند. به این صورت که زوجه بگوید: زوجتک نفسی فی المدة المعلوم، علی المهر المعلوم. یعنی تو را به زوجیت خود درآوردم در معلوم و با مهریه مشخص و سپس زوج بگوید: قبلت التزویج. یعنی این زوجیت را قبول نمودم.
- روش سوم: برای جاری ساختن عقد ازدواج موقت این است که زوج، عاقد باشد. در این روش زوج از زوجه وکالت میگیرد تا صیغه را جاری نماید.
در این روش مرد به وکالت از زن میگوید: زوجت موکلتی(مریم) نفسی، فی المدة المعلومه، علی المهر المعلوم. و سپس از طرف خودش بگوید قبلت التزویج. یعنی موکلم مریم را به ازدواج خودم درآوردم، در مدت معلوم و مهریه معلوم. و از طرف خودش بگوبد این ازدواج را قبول نمودم. - روش چهارم: در این روش عاقد زوجه است. در این روش زوجه برای قبول ازدواج از طرف زوج از وکالت میگید و میگوید: زوجتک نفسی، فی المدة المعلومه، علی مهرالمعلوم. یعنی خودم را با مهریه و مدت معلوم به ازدواج تو درآوردم. و به وکالت از زوج میگوید: قبلت التزویج لموکلی یعنی به وکالت از موکلم این ازدواج را قبول نمودم.
معنی صیغه ازدواج موقت
معنی صیغه ازدواج موقت عبارت است از : خودم را با مدت معلوم و با مهریه معلوم به ازدواج تو درآوردم. این ازدواج را از طرف موکلم قبول کردم.
تمدید مدت ازدواج موقت
اگر در مدت ازدواج موقت زوجین تصمیم بر این داشته باشند که مدت زوجیت را افزایش دهند، برای دستیابی به این منظور یا باید مدت ازدواج قبلی به پایان برسد و پس از آن عقد جدیدی مبنی بر مدت بیشتر منعقد نمایند، و یا باید مدت باقی مانده از جانب زوج به همسرش بذل و بخشش شود و پس از آن باید عقد جدیدی منعقد نمایند و مدت تعیین شده در این عقد جدید را بیشتر در نظر بگیرند. البته برعکس این موضوع نیز ممکن است اتفاق بیفتد، یعنی قبل از انقضا مدت زوجین بخواهند از یکدیگر جدا شوند. به این منظور زوج باید باقی مانده مدت را به همسرش ببخشد و با بخشیده شدن باقی مانده مدت، ازدواج از بین می رود. در قانون مدنی نیز ذکر گردیده است که در عقد ازدواج موقت برای جدایی طرفین ۲ راه وجود دارد که راه اول انقضای مدت است و راه بعدی بخشیده شدن باقی مدت به زن، توسط شوهر می باشد .
ازدواج دائم پس از ازدواج موقت
در صورتی که زوجین دوست داشته باشند که به عقد دائم یکدیگر دربیایند، لازم است که دوران عقد موقت به پایان رسیده باشد. البته زوج میتواند اعلام کند که مدت زمان باقی مانده را به همسرم بخشیده ام. انجام این کارها لازم و ضروری است و در صورتی که انجام نشود، جاری کردن صیغه عقد دائم باطل خواهد بود و زوجینی که در دوران عقد موقت نسبت به هم محرم بودند، دوباره نامحرم محسوب خواهند شد.
عده در ازدواج موقت
مدت عده ازدواج موقت، دو بار پاک شدن از قاعدگی پس از پایان متعه است. برای اشخاصی که با وجود یائسه نبودن قاعده نمی شوند، این مدت ۴۵ روز است.
اگر شوهر در مدت زمان ازدواج موقت بمیرد، بر اساس نظر مشهور عده همانند ازدواج دائم سه ماه و ده روز است.
وضعیت عده در ازدواج موقت با ازدواج دائم متفاوت است. مطابق ماده‌ی 1152 قانون مدنی عدهی فسخ نکاح و بذل مدت و انقضاء آن در مورد نکاح منقطع در زن غیر باردار دو طهر (دو عادت ماهانه) است مگر این که زن با اقتضای سن، عادت زنانگی نبیند که در این صورت ۴۵ روز است.
عده طلاق و فسخ نکاح و بذل مدت و انقضاء آن در مورد زن حامله، تا زمان وضع حمل است. زن یائسه و زنی که با همسر خود نزدیکی نداشته نیازی به نگاه داشتن عدهی انقضا یا بذل مدت و فسخ نکاح ندارد اما عدهی وفات٬ در همه‌ی موارد باید رعایت شود.
مطابق ماده‌ی 1154 قانون مدنی، عده وفات چه در دائم و چه در منقطع٬ در هر حال چهار ماه و ده روز است مگر اینکه زن حامل باشد که در این صورت عده وفات تا موقع وضع حمل است مشروط بر این که فاصله بین فوت شوهر و وضع حمل از چهار ماه و ده روز بیشتر باشد و الا مدت عده همان چهار ماه و ده روز خواهد بود.
ثبت رسمی ازدواج موقت
ماده 21 قانون حمایت از خانواده مقرر میدارد : نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران در جهت محوریت و استواری روابط خانوادگی، نکاح دائم را که مبنای تشکیل خانواده است مورد حمایت قرار میدهد. نکاح موقت نیز تابع موازین شرعی و مقررات قانون مدنی است و ثبت آن در موارد زیر الزامی است:
- زمانی که زن صیغه ای باردار گردد ، مرد موظف و مکلف به ثبت ازدواج موقت خواهد بود.
- زمانی که ضمن عقد ، ثبت ازدواج موقت از سوی زوجه شرط شده باشد و این شرط قابل اثبات باشد ، مرد مکلف به ثبت ازدواج موقت است.
- زمانی که طرفین ازدواج بر ثبت ازدواج موقت توافق کنند.
چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی به ازدواج دائم، طلاق یا فسخ نکاح اقدام یا پس از رجوع تا یک ماه از ثبت آن خودداری یا در مواردی که ثبت نکاح موقت الزامی است از ثبت آن امتناع کند، ضمن الزام به ثبت واقعه به پرداخت جزای نقدی درجه پنج یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم می شود. این مجازات در مورد مردی که از ثبت انفساخ نکاح و اعلام بطلان نکاح یا طلاق استنکاف کند نیز مقرر است.
گروه حقوقی وکلای البرز / وکیل کرج
در صورت نیاز به مشاوره و راهنمایی در امور مربوط به ازدواج و خانواده ، با وکلای متخصص ما در ارتباط باشید .
