اقسام طلاق و آثار آن

در قوانین فقهی کشور ما، طلاق از اختیارات مرد می‌باشد و شوهر می‌تواند با توجه به شرایط طلاق زوجه که در قانون ذکر شده است، یعنی پرداخت حقوق مال زوجه در طول انجام دادن مراحل طلاق، دادخواست طلاق از طرف مرد داده و با توجه به مخالفت زوجه او را طلاق دهد. برعکس این موضوع زوجه برای طلاق گرفتن بدون رضایت و توافق همسرش راهی سخت و دشوار در پیش خواهد داشت. در این مطلب به شرح مراحل طلاق به درخواست زن خواهیم پرداخت.
نکته قابل توجه این است که طلاق ایرانیان غیر شیعه مطابق با دین و مذهب خود آن‌ها انجام می‌شود.

انواع طلاق

در ماده 1143 قانون مدنی جمهور اسلامی ایران، دو دسته کلی برای طلاق ذکر شده است که هر کدام از این دسته‌بندی‌ها، به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌شود. در ادامه به توضیح این دسته‌بندی‌ها می‌پردازیم:
طلاق بائن: در دسته‌بندی طلاق بائن، مرد هیچ حقی برای رجوع ندارد و زن و مرد بعد از جاری شدن این نوع طلاق بر یکدیگر حرام می‌شوند و رابطه نکاح به طور کلی پایان می‌یابد. همچنین در این نوع طلاق، زن هیچ حقی برای دریافت نفقه ندارد. بازگشت از طلاق بائن، تنها در صورتی ممکن است که حق نکاح مجددا جاری شود.
طلاق بائن به بخش‌های زیر تقسیم می‌شود:
طلاق زنی که شوهرش بعد از عقد با او نزدیکی نکرده باشد.
طلاق زنی که به سن یائسگی رسیده باشد.
سه طلاق شدن زن
طلاق خلع
طلاق مبارات
طلاق خلع و مبارات

طلاق رجعی: در طلاق رجعی، تا زمانی که عده به پایان برسد، امکان رجوع و بازگشت شوهر به نکاح وجود دارد. همچنین در مدتی که این طلاق جاری شده است تا زمانی که عده به پایان برسد، نفقه زن به عهده شوهر می‌باشد و اگر در این مدت زن یا شوهر بمیرد، دیگری از اون ارث می‌برد. انواع طلاق رجعی به شرح زیر است:
طلاق به درخواست مرد
طلاق خلع و مبارات

موارد توافق جهت طلاق توافقی

برای طلاق توافقی زوجین باید در موارد زیر با یکدیگر توافق داشته باشند:
مهریه‌ی زن
برای طلاق توافقی لزومی به بخشیدن کل مهریه از سوی زن نمی‌باشد. امکان دارد که بخشی از مهریه را بخشیده و یا مرد حاضر باشد تا تمام مهریه را پرداخت نماید. این موضوع به توافق طرفین بستگی دارد.
نفقه‌ی زن
اجرت‌المثل زن
حضانت، نفقه و قرار ملاقات با فرزند مشترک
جهیزیه
سایر توافقات احتمالی (مانند توافقات مالی)

نحوه اعلام توافق

زوجین باید توافق خود را به صورت مکتوب برای دادگاه ارائه نمایند، یا با حضور در دفتر اسناد رسمی و تنظیم توافق‌نامه آن را به دادگاه ارائه دهند. اگر که زوجین برای تنظیم توافقات به وکیل دادگستری مراجعه نمایند، وکیل با در دست داشتن توافقات که توسط زوجین امضا شده است، می‌تواند ادامه کار در دادگاه و سایر مراجع را (با داشتن وکالت‌نامه از سوی هر دوی آن‌ها) تا انتها بدون نیاز به حضور زوجین انجام دهد.
مدارک لازم برای درخواست طلاق توافقی
کارت ملی
شناسنامه
سند ازدواج (عقدنامه)

مراحل طلاق توافقی

اخذ گواهی عدم انصراف از طلاق
از تاریخ ۹۷/۹/۱ زوجین موظف‌اند برای ثبت درخواست طلاق توافقی ابتدا به مراکز مشاوره بهزیستی و مراکز غربالگری بهزیستی مراجعه کنند و بعد از طی نمودن جلسات مشاوره، صدور گواهی عدم انصراف از طلاق را اخذ نمایند و دفاتر خدمات قضایی بدون وجود گواهی مذکور مجاز به ثبت درخواست طلاق توافقی نخواهند بود.
در حال حاضر طلاق توافقی فقط در تهران مشمول به این مشاوره اجباری می‌باشد و فعلا برای طلاق‌های یک طرفه یعنی طلاق به درخواست زن یا مرد الزامی نشده و دادخواست‌های مذکور همچون گذشته ثبت می‌گردد.
تقدیم دادخواست
یکی از زوجین با مدارک گفته شده و کارت بانکی به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه نموده و تقاضای ثبت دادخواست طلاق توافقی می‌نماید که به آن در اصطلاح دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش گفته می‌شود.
پس از ثبت شدن دادخواست در دفاتر خدمات قضایی، تاریخ رسیدگی و همچنین شعبه دادگاه صالح بر اساس آدرس محل سکونت مشترک زوجین تعیین شده و با پیامک برای زوجین اعلام می‌گردد.
زوجین هر دو باهم باید در تاریخ مقرر با مدارک ذکر شده و متن توافقنامه به شعبه دادگاه که در پیامک اعلام شد مراجعه نموده و در جلسه رسیدگی حاضر شوند و خواسته‌ی خود را برای صدور گواهی عدم امکان سازش یا طلاق توافقی را اعلام کنند. در این جلسه قاضی زوجین را به داور و مشاور ارجاع می‌دهد.
داوری
در این مرحله دادگاه به طرفین اعلام می‌‌کند که داورانی از میان بستگان یا آشنایان مورد اعتمادشان تعیین نموده و به دادگاه معرفی نمایند. اگر که زوجین نتوانند و یا نخواهند داور را معرفی کنند، دادگاه رأسا مبادرت به انتخاب داور می‌نماید. داور معرفی شده در صورت عدم امکان حصول سازش میان زوجین، نظر کتبی خود را به دادگاه اعلام می‌نماید.

مشاور
علاوه بر داوری، زوجین باید از سوی دادگاه به مراکز مشاوره نیز رجوع نمایند. زوجین در این مرکز علت عدم توافق خود را مطرح نموده و مشاور سعی می‌نماید تا صلح و سازش میان زوجین ایجاد نماید. در صورتی که سازش حاصل نشد مشاور نظر کارشناسی خود را مکتوبا به دادگاه اعلام می‌کند.
قابل توجه است که معمولا دادگاه‌ها طرفین را صرفا به مشاور معرفی می‌نمایند و نیازی به مراجعه به داور نخواهد بود.

گواهی عدم بارداری یا گواهی بکارت

زوجه باید با نامه‌ای که از سوی دادگاه به او تحویل داده شده به یکی از آزمایشگاه‌های تعیین شده توسط دادگاه مراجعه نموده و همراه با یک قطعه عکس، با انجام آزمایش خون، نسبت به اخذ گواهی عدم بارداری اقدام نماید. اگر که زوجه یائسه باشد نیازی به دریافت این گواهی نخواهد بود.
در صورتی که زوجه دوشیزه (غیر مدخوله) باشد باید به دادگاه اعلام کند تا به جای معرفی به آزمایشگاه، دادگاه معرفی نامه پزشکی قانونی برای او صادر کند و زوجه با مراجعه به پزشکی قانونی، همراه با یک قطعه عکس گواهی بکارت را اخذ نماید.
اخذ گواهی‌ها و مراجعه مجدد به دادگاه و اخذ گواهی عدم امکان سازش
زوجین پس از دریافت گواهی‌های گفته شده به دادگاه مراجعه می‌نمایند تا قاضی آن‌ها را بررسی نموده و گواهی عدم امکان سازش برای آن‌ها را صادر نماید. پس از صدور حکم، مدیر دفتر دادگاه یک نسخه از گواهی را به هریک می‌دهد.
نکته
طرفین باید در دادگاه، حق تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی را از خود ساقط نمایند تا رأی قطعی صادر شود و قابل اعتراض و تجدید نظرخواهی نباشد.

اجرای توافقات مالی

در صورتی که توافقات مالی طرفین نیازمند اقدامات اجرایی باشد در این مرحله باید همانند آنکه قرار بوده وجه نقد، طلا، ملک و یا خودرویی به به یکی از طرفین منتقل گردد، باید انتقال با وکالت بلاعزل صورت گیرد. اما در صورتی که توافق صرفاً بذل مهریه‌ای مانند سکه طلا باشد، نیازی به اقدام اجرایی نخواهد بود.

مراجعه به دفتر ثبت طلاق

در این مرحله که آخرین مرحله اقدام برای اجرای طلاق و ثبت آن می‌باشد، زوجین باید با در دست داشتن گواهی عدم امکان سازش و گواهی عدم بارداری به یکی از دفاتر ثبت طلاق مراجعه نمایند.
سردفتر طلاق صیغه طلاق را جاری نموده و آن را ثبت می‌نماید. پس از اجرای طلاق و گذشت عده از طلاق، زوجه می‌تواند مجددا ازدواج نماید. عده طلاق برای زوجه مدخوله، سه ظهر می‌باشد.

 نکته مهم؛ اعتبار گواهی عدم سازش
گواهی عدم سازش که از سوی دادگاه صادر می‌گردد تنها سه ماه اعتبار دارد. یعنی طرفین تنها سه ماه فرصت دارند که با مدارک لازم به یکی از دفاتر ثبت طلاق مراجعه نمایند. اگر این مدت سپری شود اعتبار گواهی و کلیه توافقات میان زوجین از بین رفته است. توجه داشته باشید که بعد از صدور گواهی عدم امکان سازش و در مدت اعتبار آن، قبل از مراجعه به دفتر خانه و اجرای صیغه طلاق، طرفین نمی‌توانند یک طرفه توافق را از بین ببرند مگر آنکه با موافقت هر دو طرف اقدام به بهم زدن آن توافق نمایند.

انجام طلاق توافقی توسط وکیل

در صورتی که زوجین، جهت انجام طلاق توافقی اقدام به انتخاب وکیل نمایند، حضور آن‌ها در هیچ مرجعی لازم نخواهد بود و فقط زوجه باید جهت انجام آزمایش خون یک بار به آزمایشگاه مراجعه نماید.