جرم کلاهبرداری وشیوه های انجام آن - گروه وکلای البرز | موسسه حقوقی کرج
وکیل جرائم و مجازاتها

جرم کلاهبرداری وشیوه های انجام آن

شیوه های کلاهبرداری

کلاهبرداری از جمله جرایمی است که شرط تحقق آن حصول نتیجه خاص «بردن مال دیگری» است.

جرم کلاهبرداری وشیوه های انجام آن – امرزه شاید کمتر کسی را بتوان یافت که واژه کلاهبرداری را نشنیده باشد و برخی از ما نیز در طول عمرمان یا خودمان با آنها روبرو شده ایم و یا اینکه اخباری را در مورد آنها دیده و شنیده ایم .

برابر تعریف لغتنامه دهخدا

کلاهبرداری عبارتست از شیادی و حقه بازی و به فریب مال دیگران را گرفتن .

از لحاظ حقوقی نیز

کلاهبرداری یعنی بردن مال دیگری از طریق توسل توام با سوء نیت به وسایل متقلبانه (عملیات متقلبانه به هر نوع عملیات غیرواقعی گفته می شود)

یکی از ویژگی ها و خصوصیات بارز جرم کلاهبرداری این است که

بر خلاف بسیاری از جرائم دیگر در کلاهبرداری فرد مالباخته ، مال خود را با رضایت در اختیار کلاهبردار قرار داده است.

یکی از کامل ترین تعاریفی که برای جرم کلاهبرداری بیان شده است ، در ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری آمده که در آن  به ارکان و شرایط قانونی این جرم پرداخته است.

 

با ما در ارتباط باشید

 

جرم کلاهبرداری وشیوه های انجام آن
جرم کلاهبرداری وشیوه های انجام آن

طبق این ماده

«هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکتها یا تجارتخانه ها یا کارخانه ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیرواقع امیدوار کند یا از حوادث و پیش آمدهای غیرواقع بترساند یا اسم یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر وجوه و یا اموال یا اسناد یا حوالجات یا قبوض یا مفاصاحساب و امثال آنها را تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد کلاهبردار محسوب و علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، به حبس از یک تا 7 سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم میشود»

در ادامه ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری آمده است

«در صورتی که شخص مرتکب برخلاف واقع عنوان یا سمت ماموریت از طرف سازمانها و موسسات دولتی یا وابسته به دولت یا شرکتهای دولتی یا شوراها یا شهرداریها یا نهادهای انقلابی و به طور کلی قوای سه گانه و همچنین نیروهای مسلح، نهادها و موسسات مامور به خدمت عمومی اتخاذ کرده یا اینکه جرم با استفاده از تبلیغ عامه از طریق وسایل ارتباط جمعی از قبیل رادیو، تلویزیون، روزنامه و مجله یا نطق در مجامع و یا انتشار آگهی چاپی یا خطی صورت گرفته باشد یا مرتکب از کارکنان دولت یا موسسات و سازمانهای دولتی یا وابسته به دولت یا شهرداریها یا نهادهای انقلابی به خدمت عمومی باشد، علاوه بر رد اصل مال به صاحبش به حبس از 2 تا 10 سال و انفصال ابد از خدمت دولتی و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم میشود»

کلاهبرداری از جمله جرایمی است که شرط تحقق آن حصول نتیجه خاص «بردن مال دیگری» است.(به این موضوع مقید بودن می گویند)

جذب وکیل پایه یک دادگستری
جذب وکیل پایه یک دادگستری

 بردن مال دیگری نیز مستلزم تحقق دو چیز است:

  1. 1 – ورود ضرر مالی به مالباخته.
  2. 2 – انتفاع مالی کلاهبردار یا شخص مورد نظر وی.

در جرم کلاهبرداری نیز همانند بسیاری از جرایم دیگر، برای شکل‌گیری نیاز به سه عنصر قانونی، مادی و معنوی می باشد.


مطالعه بیشتر:

کلاهبرداری پانزی چگونه است

کلاهبرداری اینترنتی بانکی

کلاهبردار چگونه کلاهبرداری می کند؟

کلاهبرداری اینترنتی بزرگ


عنصر قانونی:

عنصر قانونی جرم کلاهبرداری همانگونه که در بند های بالا بدان اشاره شد

ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری می باشد(مصوب 15/9/67 مجمع تشخیص مصلحت نظام).

ماده مذکور دارای 2 تبصره می باشد:

‌تبصره یک: «در کلیه موارد مذکور در این ماده، در صورت وجود جهات و کیفیات مخففه دادگاه می‌تواند با اعمال ضوابط مربوط به تخفیف، مجازات ‌مرتکب را فقط تا حداقل مجازات مقرر در این ماده (‌حبس) و انفصال ابد از خدمات دولتی تقلیل دهد اما نمی‌تواند به تعلیق اجرای کیفر حکم دهد.»

‌تبصره ۲ : «مجازات شروع به کلاهبرداری حسب مورد حداقل مجازات مقرر در همان مورد خواهد بود و در صورتی که نفس عمل انجام شده نیز‌ جرم باشد، شروع‌کننده به مجازات آن جرم نیز محکوم می‌شود. ‌مستخدمان دولتی علاوه بر مجازات مذکور چنانچه در مرتبه مدیرکل یا بالاتر یا همطراز آنها باشند، به انفصال دائم از خدمات دولتی و در صورتی که در‌ مراتب پایین‌تر باشند، به ۶ ماه تا سه سال انفصال موقت از خدمات دولتی محکوم می‌شوند.»

نکته:

با توجه به تبصره یک و دو ، ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری ، در تمامی موارد مذکور در این ماده در صورت وجود جهات و کیفیات مخففه ، دادگاه فقط قادر است  با اعمال ضوابط مربوط به تخفیف، مجازات مرتکب را فقط تا حداقل مجازات مقرر در این ماده (حبس) و انفصال ابد از خدمات دولتی تقلیل دهد لیکن نمیتواند به تعلیق اجرای کیفر حکم دهد.

همچنین مجازات شروع به کلاهبرداری حسب مورد حداقل مجازات مقرر در همان مورد خواهد بود و در صورتی که نفس عمل انجام شده نیز جرم باشد، شروع کننده به مجازات آن جرم نیز محکوم میشود.

عنصر مادی

1- رفتار مادی یا رفتار فیزیکی:

رفتار فیزیکی در جرم کلاهبرداری، می بایست به صورت‏ فعل مثبت است.

بنابراین ترک فعل حتی اگر با‏ سوءنیت نیز همراه باشد، نمی تواند عنصر مادی جرم کلاهبرداری‏ محسوب ‏شود.

برای روشن شدن ذهن 2 مثال یکی بصورت فعل مثبت و دیگری غیرمثبت را بیان می کنیم:

الف– فعل مثبت:

فردی با توسل به وسایل متقلبانه‌‌ای، خود را فردی بانفوذ معرفی می‌کند و موجب فریب  مالباخته شده و مبلغی از او دریافت می‌کند.

در صورتی که چنین شخصیتی وجود خارجی نداشته و او با فعلی مثبت، مرتکب‏ کلاهبرداری شده و با فریب پولی به دست آورده است.

ب– فعل غیر مثبت:

اگر کارمندی حق اولاد دختر خود را که شوهر کرده بگیرد عمل کلاهبرداری نخواهد بود.

دلیل این امر نیز واضح است در واقع کارمند مذکور فقط از آگاه نمودن مقامات مربوطه نسبت به ازدواج دخترش که موجب عدم استحقاق او نسبت به دریافت کمک هزینه دختر می‌شود خودداری کرده است و این یک فعل مثبت مقرون به حیله و تقلب نبوده بلکه تنها یک ترک فعل می باشد.

 

برای اطلاع از انواع کلاهبرداری اینترنتی منجر به تخلیه حساب های بانکی اینجا کلیک کنید

2- برای اثبات‏ جرم کلاهبرداری سه شرط ضروری دارای  اهمیت است که آنها عبارتند از:

1 – تقلبی بودن وسایلی که کلاهبردار از آنها به منظور فریب‏ دیگری استفاده می‌کند.

در جرم کلاهبرداری، متقلبانه محسوب شدن‏ وسایلی که مجرم از آنها برای بردن مال غیر بهره می‏برد، از اهمیت زیادی برخوردار است.

لازم به ذکر است برقراری رابطه مستقیم و قاطع بین توسل به وسایل‏ متقلبانه با اغفال قربانی و بردن مال وی شرط لازم تحقق‏ جرم کلاهبرداری محسوب می‏شود.

ضمن اینکه توسل به وسایل متقلبانه باید مقدم بر تحصیل مال بوده و باید برای‏ تحصیل مال صورت گیرد.


2 – فریب خوردن مالباخته با این شرط که قربانی از متقلبانه بودن وسایل اطلاع نداشته باشد.

لازمه اثبات جرم کلاهبرداری وقوع برخی صحنه‏ سازی‏ها و مانورهای متقلبانه می باشد که اثبات توسل متهم به وسایل و صحنه‏سازی‏های متقلبانه‏ بر عهده دادستان (دادسرا) است.


3 – مال برده‌شده متعلق به غیر باشد.
جرم کلاهبرداری وشیوه های انجام آن
جرم کلاهبرداری وشیوه های انجام آن

 

پرسش‌های حقوقی شما

نکته :

آنچه که حائز اهمیت است این است که وجود یکی از دو شرط اول و دوم لزوماً به معنی وجود شرط دیگر نیست .

به عبارت دیگر استفاده کلاهبردار از وسایل ،ابزار و روش های متقلبانه الزاما” به معنی فریب خوردن قربانی نمی باشد.

ضمن اینکه چنانچه قربانی ساده ‌لوحی فریب بخورد لزوماً به این معنی نیست که طرف مقابل از وسایل متقلبانه استفاده کرده است.

بنابراین هر یک از این عناصر به صورت مستقل باید اثبات شود.

عنصر روانی

سومین عنصر مورد نیاز برای اثبات وقوع جرم کلاهبرداری، عنصر روانی است.

گاهی به عنصر روانی، «سوء نیت» نیز گفته می‌شود.

سوء نیت به دو نوع سوء نیت‌ عام و سوء نیت خاص تقسیم می‌شود.

سوء نیت عام در جرم کلاهبرداری این است که مرتکب قصد ارتکاب اعمال مادی فیزیکی ذکرشده را داشته باشد،

یعنی در توسل به وسایل متقلبانه، عامد باشد.

سوء نیت خاص نیز به معنای داشتن قصد بردن مال غیر از سوی مرتکب است.

کلاهبرداری از جوانان جویای کار با آگهی استخدام فریبنده بیشتر بدانیم

چنانچه شاکی خصوصی، از شکایت خود از شخص کلاهبردار صرفنظر نموده و گذشت نماید تکلیف مجازات می شود؟

کلاهبرداری از جمله جرایمی است که هم دارای جنبه عمومی است و هم جنبه خصوصی .

فلذا باید بررسی گردد که گذشت شاکی خصوصی در چه مرحله ای از رسیدگی اتفاق افتاده است؟

آیا در زمان رسیدگی به موضوع در دادسرا و قبل از صدور کیفرخواست بوده و یا پس از صدور کیفرخواست؟

آیا گذشت شاکی خصوصی در دادگاه (اعم از بدوی و یا تجدیدنظر) اتفاق می افتد؟

الف) گذشت شاکی خصوصی در دادسرا و قبل از صدور کیفرخواست

در صورتیکه شاکی خصوصی در دادسرا و قبل از صدور کیفرخواست گذشت نماید و از شکایت خود صرفنظر کند در این صورت دادسرا (بازپرس و یا دادیار)، قرار منع تعقیب صادرخواهد شد.

ب) گذشت شاکی خصوصی پس از صدور کیفرخواست
نکته:

صدور کیفرخواست بدین معنی است که مرجع قضایی تحقیقات را کافی تشخیص داده و با مد نظر قرار دادن تحقیقات انجام شده و اسناد و مدارک موجود در پرونده ، فعل ارتکابی را جرم تشخیص داده و انتساب آن عمل را به شخص متهم (کلاهبردار) قطعی دانسته و اقدام به صدور کیفرخواست نموده است.

با عنایت به نکته ای که در بالا به آن اشاره شد

مشخص است که جنبه عمومی جرم در چنین وضعیتی اثبات شده وحتی در صورت گذشت شاکی خصوصی، دادستان از جنبه عمومی جرم، موضوع را تا انتها پیگیری خواهد نمود.

و فقط در میزان محکومیت کلاهبردار تخفیف خواهد داد.

پ) گذشت شاکی خصوصی در دادگاه (اعم از بدوی و تجدیدنظر)

در صورت گذشت شاکی خصوصی در دادگاه( اعم از دادگاه کیفری دو یا بدوی و یا دادگاه تجدیدنظر) همانند مرحله صدور کیفر خواست خواهد بود و قاضی ضمن تخفیف در میزان مجازات مجرم برای جنبه عمومی آن حکم صادر خواهد کرد.

برای مشاوره با وکیل کلیک کنید

 

نوشته های پیشین

چگونه می‌توان سهم مشاع شرکا را تقسیم کرد؟

تمکین چیست؟

نحوه تشخیص اصالت سند تک برگ

 

 

 

 

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

دکمه بازگشت به بالا
با ما تماس بگیرید