قوانین حقوقی استارت آپ ها

برای شروع موفق یک فعالیت اقتصادی آشنایی با قوانین و مقررات حاکم بر آن ضروری است. استارتاپ‌ها نیز مانند بقیه کسب و کارها نیاز به آگاهی و رعایت الزامات حقوقی متعددی دارند؛ امری که متأسفانه در بین عموم مردم کم‌تر مورد توجه قرار گرفته می‌شود. مدیران شرکت‌های استارتاپی در کنار توسعه و رشد کسب و کار خود حتماً باید نسبت به پیچیدگی‌های فنی و مدیریتی و نیز مسائل و چالش‌هایی که در پیش دارند آگاه باشند. در این مقاله به توضیح حقوق استارتاپ‌ها و مشکلاتی که ممکن است در طول مسیر تهدیدی برای آینده کسب و کار شما باشند می‌پردازیم.
هر استارتاپی از زمان ثبت ایده تا شروع به کار، توسعه و فعالیت رسمی، در برابر افراد و سازمان‌های گوناگون درگیر مباحث و مسائل حقوقی است که موظف به رعایت آن می‌باشد. همچنین از سوی دیگر خود استارتاپ نیز دارای حقوق مشخصی است که رعایت آن از سوی افراد یا سازمان‌های مرتبط با استارتاپ‌ها ضروری است. قوانین حاکم بر استارتاپ‌ها با توجه به قوانین موجود کشوری و تنوع بالای موضوعات به طور دقیق قابل بر شمردن نیستند اما با این حال می‌توان قوانین ذیل را به عنوان مهم‌ترین و کاربردی‌ترین مقررات در کسب و کارهای نوپا نام برد.

شناخت قوانین و مقررات مرتبط

بیشترین سهم فعالیت استارتاپ‌ها را نرم افزارهایی تشکیل می‌دهند که به عنوان وسیله ارائه دهنده خدمات یا کالا مورد استفاده قرار می‌گیرند. قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه‌ای حقوق و الزاماتی را برای این پدیدآورندگان نرم افزارها شناسایی و در ماده سیزدهم ضمانت اجرای نقض حقوق یاد شده را ذکر کرده است.

در بسیاری از کسب و کارهای جدید شرکت‌ها اقدام به ساخت و انبوه سازی یک کالای نوین می‌کنند. ماده 1 و 2 قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری اختراعات را تعریف کرده و ماده پانزدهم آن به تشریح حقوق ناشی از اختراع ثبت شده می‌پردازد. ماده 30 این قانون به تعریف علامت و نام تجاری می‌پردازد. دقت داشته باشید که این قانون تنها مواردی را تحت حمایت خود قرار می‌دهد که مطابق مفاد آنها به ثبت رسیده باشید پس ثبت اختراعات، علائم تجاری و… برای هر استارتاپی اجتناب‌ناپذیر است.

در بحث واسطه‌های الکترونیکی و سیستم‌های ارتباطی، اصول و مبنای مبادلات طبق قانون تجارت الکترونیکی صورت می‌گیرد. در صورتی که استارتاپ شما به طور عمده عرضه کننده کالا یا خدمات است، آشنایی با این قوانین برای بنیان گذاران آن ضروری است.

بیشتر استارتاپ‌هایی که اطلاعات حفاظت شده‌ای دارند یا از طریق تولید محتوا در فضای مجازی به توسعه کسب و کار خود می‌پردازند باید با آگاهی از مفاد قانون جرایم رایانه‌ای به فعالیت خود ادامه دهند. این قانون یکی از مهم‌ترین و حائز اهمیت‌ترین قوانین در حوزه استارتاپ‌ها شمرده می‌شود.

تنظیم قرارداد

در نظام حقوقی کشور اصل بر غیر تشریفاتی بودن عقود است و این بدان معناست که برای انعقاد یک عقد، تنظیم قرارداد کتبی شرط وقوع آن نیست و می‌توان به‌صورت شفاهی نیز آن را منعقد کرد اما این قراردادها زمینه ایجاد اختلاف را فراهم می‌آورند؛ بنابراین برای جلوگیری از ایجاد اختلافات و درگیری میان اعضا تنظیم قرارداد کتبی نقطه قوت یک پروژه محسوب می‌شود. ارزش این امر زمانی مشخص می‌شود که به اهمیت شخصیت افراد در پروژه‌های استارتاپی توجه کنیم. در این کسب و کارها هر شخصی بنا بر تخصص و استعداد جذب پروژه می‌شود؛ بنابراین باید به گونه‌ای قرارداد تنظیم شود تا از خروج جلوگیری شود و شخص را ملزم به انجام به موقع و با کیفیت تعهدات کند. در هر پروژه استارتاپی مالکان و یا پدیدآورندگان مستلزم تنظیم قراردادهای متعددی نظیر مشارکت نامه هم بنیان گذاران، قرارداد حفظ محرمانگی دو جانبه و یک جانبه، قراردادهای ساخت نرم افزار و قرارداد کارکنان است.

مزایا و معایب ثبت شخصیت حقوقی مستقل برای کسب و کارها

بی‌شک ثبت شرکت مشکلاتی از قبیل تنظیم اساس‌نامه، انجام روند اداری ثبت، انتخاب اعضا مانند بازرسین و غیره را به همراه دارد اما مزایای آن بیش از معایب آن است. ثبت شرکت منجر به استقلال استارتاپ از نظر مالی، اقامتگاه قانونی و دریافت تسهیلات ویژه می‌شود و از ایجاد اختلافات احتمالی در خصوص میزان مشارکت و صلاحیت محلی مراجع قضایی جلوگیری می‌کند.
بهترین قالب برای استارتاپ‌ها شرکت سهامی خاص و شرکت با مسئولیت محدود است. در این صورت ثبت شخصیت حقوقی مستقل تحت عناوینی غیر از شرکت تضامینی، مسئولیت بنایان گذاران را محدود به سهام آنها می‌کند و همچنین در صورت ثبت شخصیت حقوقی؛ شرکت‌های استارتاپی می‌توانند با داشتن شرایط یاد شده در آیین نامه از پرداخت مالیات و بیمه به مدت سه سال معاف شوند.

چند نکته حقوقی

اگر شما نیز به دنبال راه‌اندازی یک کسب و کار در قالب استارتاپ هستید لازم است نکات زیر را نیز بدانید:
مطمئن شوید موضوع فعالیت شما قانونی است
با توجه به مشکلاتی که در مورد غیرقانونی بودن فعالیت‌ها وجود دارد، ابتدا و پیش از شروع فعالیت خود، با استفاده از نظر کارشناسان و مشاوران حقوقی مطمئن شوید که این فعالیت مانع شرعی یا قانونی برای کسب و کارتان ندارد.

داشتن مجوز

داشتن مجوزهای لازم تا حدودی پایه‌های کسب و کارتان را محکم می‌کند و از وقوع مشکلات احتمالی و ضرر و زیان اقتصادی جلوگیری می‌شود. در صورتی که کسب و کارتان نیازی به مجوز خاصی ندارد یا قانون گذار و صنف حاضر به ارائه مجوز فعالیت به شما نیستند؛ آنها را نسبت به کار خود حساس نکنید.

با تمامی‌شرکا و همکارانتان قرارداد ببندید

افشای اسرار تجاری در هر کسب و کاری باعث صدمه به کسب و کار و جلو افتادن رقبا خواهد شد. توجه داشته باشید که از قرارداد عدم افشا (NDA) اطلاعات کافی کسب کرده و تمامی ‌شرکا و کارمندانتان را به موجب چنین قراردادی مکلف به رازداری نمایید. از طرف دیکر شما می‌توانید با انعقاد قرارداد عدم رقابت کارمندان، آنها را متعهد به عدم همکاری یا استخدام در شرکت‌های رقیب خود برای مدت مشخصی نموده و خیال خود را بابت انتقال کوله باری از تجربه و تخصص و اسرار تجاری شرکت راحت کنید.

همه چیز را به نام شرکت بزنید

اگر یکی از شرکا فوت کند، ناتوان شود یا قصد ترک شرکت را داشته باشد، همه چیز به هم می‌خورد. برای جلوگیری از این اتفاق شما باید تمامی نام‌های دامنه، ورقه‌های اختراع، گواهی‌های ثبت نرم افزار، املاک و مستغلات، حساب‌های بانکی، اموال غیرمنقول، علامت‌های تجاری مجوزهای صنفی، ای‌نماد (Enamad) و نماد ساماندهی و غیره را به نام شرکت تغییر دهید و مالکیت آن را به شرکا انتقال دهید.

سهام را یکجا به هم‌بنیان‌گذاران ندهید و بخشی از سهام را برای کارمندان برتر کنار بگذارید

واگذاری زمان‌بندی شده سهام یا وستینگ سهام یکی از روش‌های مفید و مهم برای حفظ انگیزه هم‌بنیان‌گذاران و تشویق آنها به تداوم همکاری‌شان است. در بخش سهام کارمندان نیز سیستم Option Pool یک استراتژی کارآمد برای شکار نخبگان و حفظ کارمندان برتر در شرکت‌های استارتاپی است. متخصصان معمولاً پیشنهاد می‌کنند 10 تا 20 درصد از سهام خود را برای این برنامه کنار گذاشته و از تمامی شرکا باری آن تعهد یا وکالت محضری بگیرید.