بررسی حقوقی جرم توهین

 جرم توهین و نکات راجع به آن

بررسی حقوقی جرم توهین – توهین در لغت از ریشه وهن و به معنای خفیف و خوار کردن می باشد .

توهین در اصطلاح عبارت است از هرگونه رفتاری اعم از قول ، فعل ، کتابت و اشاره به گونه ای که موجب وهن حیثیت طرف مقابل از نظر عرف جامعه قرار بگیرد. توهین در معنای دقیق تر عبارت است از نسبت دادن هر امر وهن آور اعم از دروغ یا صحیح به هر وسیله و ابزاری که باشد و یا انجام هر فعل یا ترک فعلی که از نظر عرف وعادت وجب کسر شأن و باعث خفیف شدن طرف دیگر گردد. توهین اعم از صریح یا ضمنی ممکن است به صورت شفاهی یا کتبی باشد که البته وسیله در آن شرط نیست بلکه طرز استفاده از کلمات ، شخصیت بزه دیده ، زمان ومکان ، موقعیت اجتماعی بزه دیده در تحقق بزه اهمیت دارد. توهین در حقوق جزا عبارت است از کوچک کردن کسی از طریق کلمات یا اعمالی که موجب سوء ادب شخص تلقی می شود.

بنابراین توهین و اهانت همانند احترام و اکرام ازعناوینی است که باید با قصدوعمد تحقق یابد وبدون آن محقق نمیشود .

ارکان جرم توهین

برای اینکه بتوان با جرم توهین برخورد و طبق قانون رفتار کرد،باید 3رکن مورد بررسی قرار گیرد که عبارتند از :

عنصر قانونی جرم

عنصر مادی جرم

عنصر روانی جرم

عنصر قانونی جرم توهین

عنصر قانونی جرم توهین بدین معناست که باید قانون گذار رفتار مورد نظر را جرم قلمداد کرده باشد و برای آن مجازات در نظر گرفته باشد. به عبارت دیگر باید بتوان در نخستین گام آن دست از رفتارهای ناشایست را جرم دانست. اهانت در قانون مجازات اسلامی‌جرم شناخته شده است و قانون گذار برای مرتکب آن مجازات در نظر گرفته است. لازم به ذکر است که توهین‌هایی از قبیل: «زنا» و یا «لواط» که از قبح بالایی برخوردار هستند، در گروه اهانت‌های محدود و خاص جای میگیرند و به صورت مجزا به آن رسیدگی می‌شود. بر طبق قانون و بر اساس ماده‌های جداگانه برای این دست از اهانت کنندگان ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق در نظر گرفته خواهد شد.

عنصر مادی جرم توهین

عنصر مادی جرم به رفتارهای فیزیکی اشاره دارد.

به طوری که در توهین از گفتار، کردار، نوشتار و یا حتی اشارات دست و بدن استفاده شود.

به عبارت دیگر اقدامات عملی به عنصر دوم جرم اهانت تحقق می‌بخشند.

لازم به ذکر است از آنجایی که رفتارهای توهین امیز کاملا نسبی هستند و هیچ گونه الفاظ و رفتار مشخصی برای آن در نظر گرفته نشده است و ممکن است در فرهنگ‌های مختلف به گونه‌های متفاوتی باشند، قانون نمی‌تواند با تکیه بر چند مورد مشخص، فرد را تبرئه کند و یا گناهکار بداند.

عنصر روانی جرم توهین

در عنصر روانی جرم ، قصد و نیت اهانت کننده مورد بررسی قرار میگیرد.

یعنی بررسی می‌شود که آیا فرد اهانت کننده بدون قصد و به طور اتفاقی دست به توهین زده است و یا قصدش از اینکار آزار، اذیت و کوچک شمردن طرف مقابل بوده است. قانون گذار برای احقاق این رکن به سوءنیت مرتکب بسنده می‌کند و توهین و استفاده وی از الفاظ و عبارات ناشایست را مصداق جرم قلمداد می‌کند.  در این عنصر آزار دیدن فرد مورد اهانت بررسی نمی‌شود. در واقع ناراحت شدن و آزار دیدن شخص مورد اهانت الزامی‌ندارد و در صورتی که فرد قربانی از توهین آزرده نشده باشد هم با شخص اهانت کننده بر طبق قانون و جزا برخورد خواهد شد.

انواع جرم توهین و مجازات آن

از دیدگاه حقوقی جرم توهین به توهین ساده و توهین مشدد تقسیم می شود و شخصیت و مقام فرد در انتساب توهین بسیار موثر است.

به طور مثال توهینی که به یک فرد سیاسی و یا مقام علمی‌ اتفاق ‌‌می‌افتد، متفاوت از توهین به فردی معمولی و با سطح سواد پایین خواهد بود.

توهین ساده

طبق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی ‌اگر توهین به دیگری شامل حد قذف(نسبت دادن زنا و یا لواط) نباشد، برای آن جزای سنگین در نظر گرفته نمی‌شود. شلاق تا ۷۴ ضربه و پرداخت جزای نقدی از ۵۰ هزار تا ۱ میلیون ریال از مجازات توهین ساده به شمار می‌رود.

در این نوع از توهین برای اثبات تخلف فرد، باید صریح و عرف بودن توهین مورد بررسی قرار گیرد.

یعنی گفتار یا کردار صورت پذیرفته را نتوان به چیز دیگری تفسیر نمود.

توهین تنها درصورتی مورد پیگیری خواهد بود که به فردی زنده و حقیقی نسبت داده شود.

توهین به دسته ای از مردم و یا فردی که فوت شده است جرم به حساب نمی‌آید.

توهین مشدد

توهین مشدد شامل اهانت به افراد یا اشخاصی است که باعث می شود مجازات سنگین تری در پی داشته باشد.

توهین به افرادی ازقبیل یکی ازرؤسای قوای سه گانه و یامعاونان آن ها، هریک از وزرا، نمایندگان مجلس و … شامل توهین مشدد می باشد.

طبق ماده 609 قانون مجازات اسلامی، هرکس با توجه به سمت، به یکی از روسای سه قوه یا معاونان رئیس جمهور یا وزرا یا یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی یا نمایندگان مجلس خبرگان یا اعضای شورای نگهبان یا قضات یا اعضای دیوان محاسبات یا کارکنان وزارتخانه ها و موسسات و شرکت های دولتی و شهرداری ها، در حال انجام وظیفه یا به سبب آن توهین نماید، به سه تا شش ماه حبس و یا تا ٧۴ ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود.

توهین به مقدسات اسلام نیز طبق ماده 513 قانون مجازات اسلامی ، شامل توهین مشدد می باشد و اگر مشمول حکم‌ ساب‌النبی باشد اعدام می‌شود و در غیر این صورت به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد.

توهین به بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام معظم رهبری نیز طبق ماده 514 قانون مجازات اسلامی توهین مشدد محسوب می شود و به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

اهانت به رئیس کشور خارجی یا نماینده آن که در قلمرو ایران وارد شده است نیز طبق ماده 517 قانون مجازات اسلامی شامل توهین مشدد می باشد و به یک تا سه ماه حبس محکوم می‌شود.

پیگیری جرم توهین در مراجع قضایی

در صورت وقوع جرم توهین، قربانی جرم یعنی کسی که به او توهین شده است باید برای پیگیری موضوع و تحت تعقیب قرار دادن کسی که اقدام به توهین کرده است به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و با ابراز دلایل خود از جمله شهادت شهود موضوع را ثابت و متهم را به مجازات قانونی محکوم کند.

دفتر خدمات حقوقی البرز

در صورت نیاز به مشاوره و راهنمایی در خصوص دعاوی کیفری با وکلای متخصص ما در ارتباط باشید.