خیانت در امانت
خیانت در لغتنامه دهخدا با عناوینی نظیر مکر، حیله ، ناراستی ، ضد امانت معنا شده است.
امانت نیز درفرهنگ معین ولغت نامه دهخدا
با واژه هایی نظیر امین بودن، راستی، درستکاری ، استواری ، مال یا چیزی که به کسی برای نگاه داشتن بسپارند، سپرده و ودیعه معنا شده است.
امانت در عرف
عبارتست از کالا و یا مالی که به وسیله یکی از عقود امانی یا به حکم قانون نزد شخصی باشد.
در عرف خیانت به معنای نقض عهد، بی‌وفایی ،پیمان‌شکنی، و رعایت نکردن امانتداری است .
خیانت در امانت
خیانت در امانت از قدیم در بسیاری از جوامع شایع بوده و نزد اکثر مردم از آن با عنوان کلی کلاهبرداری یاد شده است.
در حقوق انگلیس
موضوع خیانت در امانت به عنوان یک جرم مستقل ، جرمانگاری نشده و هرگونه تصاحب مال دیگری چه اینکه آن مال به مجرم سپرده شده باشد یا اینکه آن را سرقت کرده باشد تحت عنوان سرقت قابل تعقیب بود.
هر چند برای جرم خیانت در امانت در قانون تعریف خاصی بیان نگردیده
خیانت در امانت در قانون مجازات اسلامی
لیکن خیانت در امانت در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده و برای مرتکبان آن مجازات تعیین گردیده و خسارت زیان‌دیده نیز باید جبران شود.
برخی از حقوقدانان معتقدند که
قانونگذار درمواد ۶۷۳ و ۶۷۴ (بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی )به ویژگیهای جرم خیانت در امانت ( عمل عمدی و بر خلاف امانت امین وبه ضرر صاحب مال) پرداخته است.
بر اساس ماده ۶۷۳ این قانون،
«هر کس از سفید مهر یا سفید امضایی که به او سپرده شده یا به هر طریق به دست آورده است، سوء استفاده کند، به یک تا سه سال حبس محکوم خواهد شد»
همچنین بر اساس ماده ۶۷۴ نیز
«هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته‌هایی از قبیل سفته، چک، قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی‌اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیای مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیا نزد او بوده، آنها را به ضرر مالکین یا متصرفین آنها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود کند، به حبس از ۶ ماه تا سه سال محکوم خواهد شد.»
حال باتوجه به مواد قانونی بالا می توانی بگوییم
خیانت در امانت عبارت است از
تصاحب، استعمال، مفقود یا تلف کردن همراه با سوءنیت ، کالا یا مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده (اعم از منقول و غیر منقول)و بنا بر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است.
هرگونه تشویش اذهان عمومی در فضای مجازی جرم است | وکیل سایبری… بیشتر بخوانید
عناصر تشکیل دهنده جرم
با توجه به مفاد قانون مجازات اسلامی ، مواد 673 و ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات ) به عنوان عنصر قانونی جرم خیانت در امانت شناخته شده و مجازات آن نیز تعیین شده است.
عنصر مادی جرم خیانت در امانت
می تواند هم بصورت فعل و هم ترک فعل باشد
لیکن عمدتاً به صورت فعل بوده و عبارتست از استعمال، تصاحب، اتلاف یا مفقود کردن مال مورد امانت
استعمال:
به معنای مصرف نمودن و یا استفاده کردن از مال مورد امانت می باشد،
برای مثال شخصی موتورسیکلت خود را در پارکینگ منزل دوستش امانت می گذارد لیکن دوست وی از موتور سیکلت برای رفتن به محل کار خود استفاده می‌کند.
تصاحب:
یعنی فرد به اصطلاح امینی در نظر بگیرید که به جای انجام وظیفه‌اش، اموال دیگران را از آن خود بداند و با آن طوری رفتار کند که دیگران فکر کنند او مالک آن اموال است.
اتلاف:
تلف یا نابود کردن مال مورد امانت، یکی دیگر از گونه‌های خیانت در امانت است.
به عنوان مثال کتابی که به امانت نزدش بوده را پاره نماید
مفقود کردن:
امین بدون این که مال مورد امانت را تلف کند، موجب شود که دستیابی آن برای مالک غیر ممکن شود.
مطالعه بیشتر:
نگاهی به جرم قاچاق صوت (ترمینیشن و اورجینیشن)
جرم اخلال در نظام اقتصادی کشور
برای این که جرم خیانت در امانت تحقق یابد، شرایطی لازم است:
- 1 – موضوع جرم باید مال یا وسیله تحصیل مال باشد.
- 2 – مال امانی باید از سوی مالک یا متصرف قانونی به امینی سپرده شود.
- 3 – مال به یکی از طرق قانونی و با شرط استرداد یا به مصرف معین رسانیدن، به امین سپرده شده باشد.
- 4 – بین فعل مرتکب و ضرر مالک یا متصرف قانونی آن رابطه علیت برقرار باشد.
نکته:
لازم به ذکر است خیانت در امانت هم مثل کلاهبرداری جرم مقید می باشد
یعنی تحقق آن منوط به این است که رفتار مرتکب ، منتهی به نتیجه خاصی باشد و ضرر به مالک و متصرف بر اثر فعل مرتکب لازمه تحقق جرم خیانت در امانت است .
عنصر معنوی جرم خیانت در امانت
عنصر معنوی جرم خیانت در امانت از دو بخش سوء نیت عام و سوء نیت خاص تشکیل شده است.
سوء نیت عام
این جرم به جزء اول عنصر مادی که همان رفتار فیزیکی که متهم آن را مرتکب شده مربوط است و عبارت است از عمد در ارتکاب عمل فیزیکی یعنی مرتکب باید یکی از اعمال تصاحب – تلف – استعمال یا مفقود را عمدا انجام دهد
سوء نیت خاص
اما منظور از سوء نیت خاص ، این است که مرتکب قصد نتیجه داشته باشد یعنی قصد مرتکب ایجاد ضرر به مالک یا متصرف مال باشد
نکته:
قانونگذار در ماده ۶۷۴ بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی،
برای ممانعت از فرار خائنین از مسئولیت به بهانه این که عقدی بین آنان و مالک یا متصرف مال منعقد نشده یا اینکه آن عقد، باطل بوده، خود را از محدوده عقود خارج کرده و سپرده شدن مال برای
«هر کار با اجرت یا بی‌اجرت» را مبنای تحقق جرم خیانت در امانت دانسته است
تفاوت خیانت در امانت با سرقت و کلاهبرداری
۱-در کلاهبرداری، نتیجه عمل ، بردن مال دیگری است،
لیکن سود آن باید حتما باید به شخص کلاهبردار یا فرد مورد نظر وی برسد
لیکن در جرم خیانت در امانت، فقط ورود ضرر به مالک یا متصرف شرط است، و ممکن است حتی خود فرد خائن نیز سودی از این عمل عایدش نشده باشد.
۲-در کلاهبرداری متهم با صحنه سازی وتوسل به اقدامات متقلبانه، مال دیگران را به چنگ می‌آورد،
لیکن در صورتی که در جرم خیانت در امانت زیان‌دیده از جرم، با میل و رضای خود مال خود را در اختیار متهم می‌گذارد.
3-در جرم کلاهبرداری،کلاهبردار به محض دریافت مال ، مجرم تلقی شده ،
لیکن در خیانت در امانت افعالی که شخص خیانتکار پس از کسب مال بر روی آن انجام میدهد موجب تحقق جرم می شود.
4-تفاوت جرم خیانت در امانت با سرقت نیز این است که در سرقت مرتکب مال غیر را به طور مخفی می‌رباید.
ملاحظات:
1-برخی مواقع افعالی انجام می گیرد که با خیانت در امانت اشتباه گرفته می شود
مثلاً غاصب یا سارقی مال مسروقه را به شخصی امانت می دهند و امین مال را به صاحب اصلی آن برگرداند خائن نمی باشد
و یا حیوانی در شرف موت یا میوه ای در حال خرابی بوده و امین آنها را ذبح کند و بفروشد با این نیت که پول برای مالک نگه دارد و به او مسترد کند خائن محسوب نمی گردد
و یا اگر امین فوت کند و ورثه ی او اموال را تصاحب کنند خائن نیستند چون اموال به آنها سپرده نشده است.
2-یرای اثبات جرم خیانت در امانت ، دلایل و عناصر مادی،معنوی و قانونی وقوع جرم نقش مهمی دارند.
بدلیل اینکه این جرم از جرایم فوق العاده تخصصی ، دشوار و پیچیده می باشد.
عنصر اصلی سپردن مال باید ثابت شود
و همچنین اثبات گردد کسی که مال را سپرده ، مالک یا متصرف قانونی آن مال بوده است
و ثابت شود فرد به اصطلاح امین از روی عمد و با سوء نیت اموال را تصاحب یا استعمال یا تلف و.. نموده است و از روی اشتباه یا سهل انگاری نبوده است.
فلذا اثبات این جرم هم برای محاکم قضایی دشوار بوده و هم اینکه شاکی نیاز به یک وکیل خیانت در امانت مجرب و زبردست دارد تا بتواند احقاق حق را بدرستی مطرح و پیگیری نماید.
3-جرم خیانت در امانت با توجه به جنبه عمومی و خصوصی جرم دارای هر دو جنبه می باشد و رضایت شاکی خصوصی مانع از اجرای مجازات در جنبه عمومی جرم نمی شود .
4-اگر شخصی مالی را که به امانت به او سپرده شده است را سهوا تلف نماید این عمل جرم نیست ولی مسئول جبران خسارت وارده در صورت تقصیر می باشد.
5-کارمندان دولت در صورت استفاده غیر قانونی و یا شخصی از اموال دولتی مجرم هستند و در واقع در اموالی که به وی سپرده شده خیانت نموده اند.
6-اختلاس همان خیانت در امانت است اما فقط مختص کارکنان دولت است و غیر کارمند هیچ وقت مختلس نمی گردد.
سوالات خود را باگروه وکلای البرز مطرح کنید
نوشته های پیشین
