تعریف سند و انواع آن 

تعریف سند 

تعریف سند و انواع آن  – در مراجع قضایی خواهان معمولا” برای اثبات دعوای خود یک سری دلایل اختصاصی و عمومی را ارائه می نماید

و از طریق  آنها ادعا و دعوای خود را ثابت می نماید،این دلایل عبارتند از:

1- سند

2 – شهادت

3 – اقرار

4 – توصیف اوضاع ، احوال و امارتی که حسب مورد موجب علم قاضی شود.

در میان دلایل فوق الذکر سند به عنوان مهمترین دلیل اثبات دعوا ، محسوب می گردد.

در آیین دادرسی مدنی هنوز هم سند به عنوان قوی ترین و پر ارزش ترین ادله اثبات دعوا شناخته می شود .

اسناد به دو دسته تقسیم میشوند:

1سند عادی

سند رسمی

و البته از جهت قابلیت اجرا می توان اسناد را به  سند لازم الاجرا و غیر آن نیز می توان تقسیم نمود..

تعریف کلی سند: 

سند در مفهوم کلی آن عبارت است از

هرگونه  متن ، نوشته ، فیلم ، عکس ، شئی و…که در مقام اقامه دعوا و طرح ادعا یا دفاع در قبال ادعای مطروحه قابل استناد باشد

(البته در این مقاله ما بیشتر دنبال بیان اسناد نوشتاری مکتوب هستیم)

مطابق ماده 1283 قانون مدنی در تعریف سند چنین آمده است .

” سند عبارت است از هر نوشته که در مقام دعوا یا دفاع قابل استناد باشد ”

چه نوشته ای را می توان به مفهوم اصطلاحی “سند” دانست ؟

معمولا”نوشته ای را می توان به مفهوم اصطلاحی “سند” دانست که از جمله دارای امضاء، اثر انگشت و یا مهر شخصی باشد که سند به او نسبت داده می شود.

نوشته ای که در اثبات اقدامات  حقوقی به کار می رود در صورتی “سند” است که به وسیله اشخاصی تنظیم و امضاء شود که در ایجاد آن اعمال اثر دارند.

به عنوان مثال

اطلاعات کسانی که عمل حقوقی را انجام نداده اند، اگر با نوشته ای اعلام شود، شهادتنامه است نه سند.

همچنین است گواهی اشخاص در وقوع حوادث و وقایع خارجی و….

ملاحظات:

1-استشهاد به طورخاص یک سند محسوب نمی شود و فقط اعتبار شهادت را خواهد داشت،

استشهاد نیز بیان کتبی اطلاع اشخاصی است که در وقوع عمل حقوقی یا واقعه مورد استناد دخالت نداشته اند.

2-اسناد و ادله اثبات دعوی ممکن است به صورت داده وپیام باشد و هیچ محکمه یا اداره دولتی نمی تواند صرفا به دلیل شکل و قالب داده پیام، ارزش اثباتی آن را رد کند.

3-برای دورنگار (فکس) نمی توان ارزشی بیش از رونوشت (کپی) اصل سند، اعتبار قائل شد. بنابراین در صورت مطالبه باید اصل سند ارائه شود.

4-مفاد سند در صورتی معتبر است که مخالف قوانین نباشد.

^{انواع سند}

مطابق ماده 1286 قانون مدنی ، اقسام  و انواع سند را اعلام کرده است که بر اساس آن ،” سند بر دو نوع است رسمی و عادی “ لیکن در این مقاله ما به برخی اسناد دیگر نیز خواهیم پرداخت .

چنانچه در مورد قراردادها مایل به دریافت اطلاعات بیشاری هستید این مقاله را مطالعه نمایید 

1-سند رسمی

مطابق قانون مدنی ، اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مامورین رسمی ، در حدود صلاحیت آنها و بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشند ، رسمی است .

بنابراین ، در صورتی که سند با دخالت مامور رسمی صلاحیت دار و در محدوده قوانین و مقررات تنظیم شده باشد ، سند رسمی محسوب می شود

«منظور از “مامور رسمی”

شخصی است که ماموریت او در قانون پیش بینی شده باشد.

اعم از اینکه مستخدم دولت باشد یا نباشد.

بنابراین نه تنها ماموران وزارتخانه ها و مامورین شهرداری، بلکه اعضای هیئت مدیره کانون وکلای دادگستری و کانون کارشناسان رسمی و نیز موسسات و سازمان هایی که با اجازه قانون تاسیس شده اند را می توان مامور رسمی دانست.

گزارش اصلاحی که دادگاه در مقام اعلام سازش دو طرف دعوی تنظیم می گردد، رسمی است،

هر چند حاوی اعمال حقوقی و اقرار باشد.

اسناد رسمی درباره طرفین و وراث و قائم مقام آنان معتبر است و اعتبار آنها نسبت به اشخاص ثالث در صورتی است که قانون تصریح کرده باشد.

2-سند عادی

اسنادی که در اداره اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مامورین رسمی در حدود صلاحیت آنها و برطبق مقررات قانون تنظیم نشده باشد، عادی است.

الف– هر گاه سند به وسیله یکی از مامورین رسمی تنظیم اسناد تهیه شده، لیکن مامور صلاحیت تنظیم آن سند را نداشته باشد و یا رعایت ترتیبات مقرره قانونی را در تنظیم سند نکرده باشد، سند در صورتی که دارای مهر و امضای طرف باشد، عادی است.

ب– هر گاه سند عادی نسخه های متعدد داشته باشد، هر یک از آنها در صورتی معتبر است که امضای اصل را داشته باشد.

ج–در اسناد عادی ، تاریخ فقط درباره اشخاصی که شرکت در تنظیم آنها داشته و ورثه آنان و کسی که به نفع او وصیت شده است معتبر است.

3-سایر اسناد

-سند عادی در حکم سند رسمی

اسناد عادی در دو مورداعتبار اسناد رسمی را داشته، ودرباره طرفین و وراث و قائم مقام قانونی آنان معتبر است:

الف–اگر طرفی که سند علیه او اقامه شده است صدور آن را از منتسب الیه تصدیق نماید.

ب– هر گاه در محکمه ثابت شود که سند مزبور را طرفی که آن را تکذیب یا تردید کرده، فی الواقع امضاء یا مهر کرده است.

نکته: لازم به ذکر است سند عادی که امضای آن از طرف سر دفتر تصدیق شده است، اعتبار سند رسمی را دارد.

نکته: تاریخ سند عادی در حکم سند رسمی، هیچ گاه اعتبار سند رسمی را ندارد و علیه اشخاص ثالث قابل استناد نیست.

-سند لازم الاجراء

سندی عادی یا رسمی است که

اگر شخصی به موجب سند بدهکار یا متعهد است به اختیار خود، حسب مورد، آن بدهی را پرداخت نکند  یا به آن تعهد عمل نکند،

طلبکار یا متعهد له می تواند بی آنکه نیاز به اقامه دعوی و گرفتن حکم دادگاه باشد با مراجعه به تشکیلات اجرایی مربوط، او را وادار به اجرای موضوع سند نماید.

برای مثال:

اگر شخصی به موجب سند رسمی که در دفتر اسناد رسمی تنظیم شده است، طلبی داشته باشد و بدهکار از دادن آن خودداری کند، لازم نیست اقامه دعوی کند

بلکه می تواند به اجرای ثبت مراجعه نماید تا مامورین اجرای ثبت طلب او را گرفته و به او دهند.

-سند در حکم لازم الاجرا

سندی که در حکم سند لازم الاجرا می باشد از نظر اجرای موضوع ، همانند سند لازم الاجرا می باشد .

از جمله اسنادی که عادی و در حکم سند لازم الاجرا می باشد، می توان به چک اشاره نمود.

چک های صادره عهده بانک هایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده و یا می شوند،همچنین شعب آنها در خارج از کشور، در حکم اسناد لازم الاجراست.

به این معنا که دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه آن

به علت نبودن محل و یا به هر علت دیگری که منتهی به برگشت چک و عدم پرداخت گردد،

می تواند طبق قوانین و آیین نامه های مربوط، به اجرای اسناد رسمی وجه چک یا باقیمانده آن را از صادر کننده وصول نماید.

نوشته های پیشین 

دعاوی مالکی و ثبتی

دعاوی کیفری

دعاوی خانواده