بررسی جرم قتل و مجازات آن
بررسی جرم قتل و مجازات آن در قانون
جرم قتل عبارت است از سلب حیات از دیگری ؛ وقتی شخصی جان شخص دیگری را بگیرد جرم قتل واقع میشود. این جرم در گروه جرایم علیه اشخاص جای میگیرد، زیرا نسبت به یک شخص و یک انسان واقع میشود. در فقه اسلامی جنایات در سه طبقهی عمدی، شبه عمدی و خطای محض قرار میگیرند. نوع اول قتل عمد است و دو نوع بعدی قتلی محسوب میشود که به قتل غیر عمد شهرت دارد.
در این مقاله به بررسی انواع جرم قتل و مجازات آن در قانون می پردازیم ، با ما همراه باشید.
جرم قتل عمد
مواردی که قاتل با انجام کاری قصد کشتن شخص معین یا فرد یا افرادی غیرمعین از یک جمع را دارد ، خواه آن کار کشنده باشد یا نه، ولی در عمل سبب قتل شود را قتل عمد گویند. همچنین در مواردی که قاتل عملاً کاری را انجام دهد که نوعاً کشنده باشد هرچند قصد کشتن شخص را نداشته باشد نیز قتل عمد محسوب میشود. در صورتی که قاتل قصد کشتن را ندارد و کاری را انجام میدهد نوعاً کشنده نیست ولی نسبت به طرف براثر بیماری و یا پیری نا توانی یا کودکی و امثال آنها نوعاً کشنده باشد قاتل نیز به آن آگاه باشد را قتل عمد مینامند.
مجازات جرم قتل عمد
طبق ماده 207 قانون مجازات اسلامی ، هرگاه مسلمانی کشته شود قاتل قصاص میشود و معاون در قتل عمد به 3 سال تا 51 سال حبس محکوم میشود. همچنین در ماده 208 این قانون آمده است هرکس مرتکب قتل عمد شود و شاکی نداشته یا شاکی داشته باشد ولی از قصاص گذشت کرده باشد و اقدام وی باعث اخلال در نظم جامعه یا خوف دیگران شود موجب حبس تعزیری از 3 تا 10 سال خواهد بود.
طبق ماده 209 این قانون، هرگاه مرد مسلمانی عمداً زن مسلمانی را بکشد محکوم به قصاص است بنابراین باید ولی زن قبل از قصاص قاتل نصف دیه مرد را به او بپردازد.
طبق ماده 210 ، هرگاه کافر ذمی عمداً دیگر را بکشد قصاص میشود اگر چه پیرو دو دین مختلف باشد اگر مقتول زن ذمی باشد باید ولی او قبل از قصاص نصف دیه مرد ذمی را به قتل بپردازد.بررسی جرم قتل و مجازات آن
بنابراین جرم قتل عمد دارای مجازات قصاص نفس است. یعنی اولیای دم مقتول (مقصود از اولیای دم، ورثهی شخص مقتول به جز زوج و زوجه است.) می توانند خواهان قصاص یعنی کشتن قاتل شوند. البته در مواردی دو طرف میتوانند صلح و گذشت کنند یا اینکه به جای قصاص، دیه برای مقتول اخذ کنند که طبق آخرین نرخ اعلام شده در سال باید میزان دیه تعیین شود و در جنایات عمدی ای که مستوجبِ قصاصِ قاتل است اما قصاص صورت نگرفته است ، دیه باید ظرف یک سال به خانواده مقتول پرداخت شود. از سوی دیگر در چنین فرضی که شخص مرتکب قتل عمد شده اما قصاص صورت نمیگیرد، علاوه بر پرداخت دیه، مرتکب به مجازات ۳ تا ۱۰ سال حبس نیز محکوم میشود.
قتل های عمدی که موجب قصاص نیست
- موارد زیر قتل عمد محسوب می شود اما موجب قصاص نفس نمی شود :
- طبق ماده 220 قانون مجازات اسلامی اگر قاتل پدر یا جدّ پدری مقتول باشد، قصاص ممکن نیست.
- طبق ماده 209 این قانون، هرگاه مرد مسلمانی عمداً زن مسلمانی را بکشد محکوم به قصاص است بنابراین باید ولی زن قبل از قصاص قاتل نصف دیه مرد را به او بپردازد.
- طبق ماده 221 قانون مجازات اسلامی اگز قاتل دیوانه یا نابالغ باشد، خطا محسوب و قصاص نمی شود.
- طبق ماده 222 این قانون ،اگر مقتول دیوانه باشد قصاص نمی شود.
- طبق ماده 224 اگر قاتل مست بوده و به کلی مسلوب الاختیار شده و قبلاً برای چنین کاری خود را مست نکرده باشد قصاص نمی شود.
- طبق ماده 225 هر گاه کسی در حال خواب یا بیهوشی شخصی را بکشد قصاص نمی شود فقط به دیه قتل به ورثه مقتول محکوم می شود.
- طبق تبصره 2 ماده 295 اگر قاتل به اعتقاد مهدورالدم بودن یا استحقاق قصاص عمداً دیگری را کشته باشد.
جرم قتل غیر عمد
نخستین حالتی که یک قتل غیر عمد محسوب شود، حالت شبه عمد است که سه حالت برای آن متصور است. حالت اول آن است که فرد قصد کشتن کسی را ندارد و کاری را انجام میدهد که عرفا کشنده حساب نمیشود اما منجر به مرگ میشود ؛ حالت دوم زمانی است که شخص نسبت به موضوع جهل داشته باشد و در حالت سوم قتل به سبب تقصیر مرتکب (مشروط بر آن که از روی قصد و از نوع کشنده نباشد) واقع شده باشد.
نوع دیگر قتلهای غیر عمد، قتل خطای محض است که در سه حالت ممکن است رخ دهد ؛حالت اول وقتی است که عمل قتل در حالت خواب یا بیهوشی رخ دهد . حالت دوم حالتی است که قتلی که توسط فرد صغیر یا مجنون رخ دهد و حالت سوم حالتی است که شخص قصد کشتن کسی را ندارد و قصد انجام عمل منجر به قتل هم ندارد و کسی را برای انجام عمل روی او در نظر ندارد اما منجر به مرگ شود. (بررسی جرم قتل و مجازات آن)
مجازات جرم قتل غیر عمد
در حالت قتل شبه عمد ، فرد قاتل نیت کشتن کسی را نداشته و با یک سری اشتباه باعث مرگ شده است. در این حالت قتل غیر عمدی بوده و مجازات قصاص لحاظ نمیشود. در عوض فرد قاتل به پرداخت دیه و نیز تحمل حبس از ۱ تا ۳ سال محکوم میشود.
در قتل خطای محض نیز فقط مستوجب پرداخت دیه است و قصاص ندارد. اما در این وضعیت بر مبنای فقه اسلامی پرداخت دیه بر عهدهی عاقلهی مرتکب قتل است که شامل بستگان مرد قاتل به ترتیب ارث مثل پدر، پدر بزرگ، فرزند پسر، برادر، عمو، دایی و … می باشد.
گروه حقوقی البرز / وکیل کرج
قتلهای غیر عمد در دادگاه کیفری ۲ بررسی و تعقیب میشود که با حضور یک قاضی در هر شهرستان تشکیل میشود و هر یک از طرفین میتوانند حداکثر دو وکیل به دادگاه معرفی کنند ؛ در صورت نیاز به راهنمایی و مشاوره در خصوص پرونده های کیفری خود با وکلای متخصص ما در گروه حقوقی البرز در ارتباط باشید.
بررسی جرم قتل و مجازات آن